Historia

Historia szkoły ekonomicznej przy ul. Stawki 10

Szkoła ekonomiczna na Stawkach może poszczycić się ponad 100-letnią tradycją edukacyjną, związaną z działalnością przedwojennej Państwowej Szkoły Handlowej im. Józefa i Marii Roeslerów, która w 1946 stała się zaczątkiem współczesnej szkoły ekonomicznej.

Państwowa Szkoła  Handlowa Męska – Józefa i Marii Roeslerów 1919-1946

hiatoriaszkoly12 hiatoriaszkoly13

Korzenie szkoły sięgają roku 1911, kiedy to Maria Roeslerowa założyła Fundację Szkolną im. J. i M. Roeslerów mającą na celu prowadzenie działalności oświatowej. W latach 1911-1918 Fundacja prowadziła Szkołę Początkową dla ubogich dzieci mieszczącą się  w Warszawie przy ul. Ogrodowej 69. Szkoła uzyskała pozwolenie od zaborcy rosyjskiego na nauczanie w języku polskim. W roku 1919 tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Fundacja Roeslerów przekazała Departamentowi Szkolnictwa Zawodowego nowo wybudowany budynek na prowadzenie szkoły zawodowej. Powstała Państwowa Szkoła Kupiecka Męska, której siedzibą stał się gmach przy ul. Chłodnej 33. W 1923 roku szkoła zmieniła nazwę na Państwowa Szkoła Handlowa Męska im. J. i M. Roeslerów a w 1932 roku na Państwowe Gimnazjum Kupieckie i Liceum Administracyjne im. J. i M. Roeslerów.

hiatoriaszkoly1

Szczepan Bońkowski (1879-1956)

Dyrektor Państwowej Szkoły Handlowej Męskiej  im. Józefa i Marii Roeslerów
przez cały czas jej istnienia 1919-1946 (z okupacyjną przerwą)

 

front

Szkołę przy ulicy Chłodnej 33 zbudowano w latach 1914-1919 wg projektu architekta Władysława Marconiego. Wyróżniała się nowoczesną architekturą, doskonałą bazą dydaktyczną i zapleczem socjalnym. Szkołę wyposażono w dobrze urządzone pracownie jak laboratorium towaroznawcze i wzorowy kantor handlowy. Założono bibliotekę wspaniale umeblowaną i zaopatrzoną w niezbędny księgozbiór dydaktyczny. Nad zdrowiem uczniów czuwali lekarz i stomatolog, którzy przyjmowali pacjentów w gabinecie lekarsko-dentystycznym.

Szkoła miała znakomitą opinię i była najlepszą średnią szkołą zawodową w Warszawie. W latach 1919-1923 nauka trwała dwa lata. Od 1923 roku wprowadzono trzyletni tok nauki. Przyjmowano chłopców po ukończeniu siedmioklasowej szkoły powszechnej lub niższego gimnazjum.

Zadaniem szkoły było przygotowanie uczniów do włączenia się w życie gospodarcze i odbudowę ekonomiczną odrodzonej po latach zaborów Rzeczpospolitej Polskiej. Wykształcenie ogólnokształcące oraz zawodowe, jakie uczniowie otrzymywali, ułatwiało prowadzenie własnych firm kupiecko-handlowych, pracę w instytucjach bankowych, kredytowych, spółdzielczych, przewozowych i innych pokrewnych.

 

hiatoriaszkoly10W programie nauczania znalazły się przedmioty ogólnokształcące: religia, język polski, historia, matematyka, fizyka i chemia oraz język niemiecki. Główny jednak nacisk kładziono na przedmioty zawodowe takie jak: księgowość, arytmetyka handlowa, nauka o handlu, geografia gospodarcza, towaroznawstwo, nauka pisania i liczenia na maszynach, korespondencja w języku polskim i niemieckim oraz stenografia. Dużą uwagę przywiązywano do wychowania fizycznego prowadzonego przez dobrze przygotowanego pedagoga.

Absolwenci pracowali w handlu, bankach, przemyśle, instytucjach i urzędach państwowych oraz instytucjach samorządowych i społecznych. Pracowali także, jako samodzielni przedsiębiorcy. W 1929 roku władze oświatowe uznały Państwową Szkołę Handlową za szkołę reprezentacyjną (wzorcową) w Polsce. W 1932 roku w wyniku reformy edukacyjnej szkoła została przekształcona na Państwowe Gimnazjum Kupieckie i Liceum Administracyjne im. J. i M. Roeslerów

hiatoriaszkoly11W szkole działał samorząd uczniowski jako Stowarzyszenie „Czyn” uczniów Państwowej Szkoły Handlowej im. J. i M. Roeslerów. W statucie Stowarzyszenia napisano, że jego celem jest: wychowanie w duchu kooperacji, kształcenie woli i charakteru oraz przygotowanie się do przyszłego życia w społeczeństwie. Przy Stowarzyszeniu istniały koła zaintresowań, Spółdzielnia Uczniowska, Kółko Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej oraz Szkolna Kasa Oszczędności. Uczniowie prowadzili też szkolny sklep. Przy szkole istniał Hufiec Szkolny przysposobienia wojskowego, prowadzony przez oficera rezerwy – sekretarza szkoły.

uczniowie

 

kurator

Zarząd i pracownicy szkoły w 1929 roku.

W 1929 roku Państwowa Szkoła Handlowa im.jubileuszJózefa i Marii Roeslerów obchodziła jubileusz dziesięciolecia działalności. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego wydało z tej okazji broszurę informacyjną.

W 1940 r. szkoła przy ul. Chłodnej 33 znalazła się w granicach getta. W listopadzie tego roku do budynku szkoły wprowadził się Dom Sierot Janusza Korczaka, a szkoła handlowa przeprowadziła się do siedziby Domu Sierot na ul. Krochmalną 92. Wymuszoną przez Niemców zamianę siedzib uzgodnili ze sobą dyrektorzy obu placówek Janusz Korczak i Szczepan Bońkowski. Szkoła Handlowa funkcjonowała, jako zwykła szkoła zawodowa do końca 1942 r., gdy została definitywnie zamknięta przez Niemców. Nauczyciele prowadzili w konspiracji naukę na poziomie licealnym. Na tajnych kompletach Roeslerczycy zdawali też maturę. Dyrektorem Szkoły im. J. i M. Roeslerów w latach 1919 – 1946 był Szczepan Bońkowski. W 1945 roku po przerwie okupacyjnej dyr. Szczepan Bońkowski reaktywował szkołę pod nazwą Liceum Administracji Państwowej I stopnia  i znalazł siedzibę w kamienicy przy ul. Nowogrodzkiej 58.

Budynek szkoły nie przetrwał okupacji i został zniszczony przez Niemców podczas Powstania Warszawskiego w 1944 roku. 6-7 sierpnia 1944 r. niemieckie oddziały Oskara Dirlewangera wyparły powstańców z rejonu Chłodnej i zdobyły ulicę mordując ludność cywilną i paląc domy. Na podwórzu przedwojennego Gimnazjum Roeslerów zastrzelono około 200 mieszkańców. W dniach 8-14 sierpnia palono tutaj zwłoki osób zamordowanych w sąsiednich domach.

W miejscu, gdzie stała szkoła, pod przedwojennym adresem Chłodna 33, Roeslerczycy w 1984 r. ufundowali pamiątkową tablicę następującej treści:

„W tym miejscu, w gmachu zburzonym w 1944 r. podczas Powstania Warszawskiego mieściło się Państwowe Gimnazjum Kupieckie i Liceum Administracyjne im. J. i M. Roeslerów kierowane przez pedagoga wielkiego serca i rozumu Szczepana Bońkowskiego.”

upamietnienie

Źródła:

  • Państwowa Szkoła Handlowa Męska im. J. I M. Roeslerów. Warszawa 1929
  • Bogumiła Rzeszotek, Monografia ZSLiE nr 1. Warszawa 2006
  • Joanna Olczak-Ronikier, Korczak: próba biografii. Warszawa 2012
  • Artur III Nadolski, Pani Chłodna (Opowieść o warszawskiej ulicy).Warszawa 2008
  • Materiały z Archiwum Szkoły

Opracowała Krystyna Deutschman. Biblioteka Szkolna ZSLiE nr 1, Warszawa ul. Stawki 10

 

 

  • Spotkania z Honorowym Gościem i Przyjacielem „Szkoły na Stawkach” Haliną Birenbaum Świadkiem historii – Pobierz plik